Difference between revisions of "Rigging"

Το παρόν κεφάλαιο (Rigging) ΔΕΝ έχει ακόμη ολοκληρωθεί και πολύ πιθανόν να περιέχει πληροφορίες και οδηγίες ΠΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΑΚΡΙΒΕΙΣ!.

Εξώφυλλο, οπισθόφυλλο και λοιπά - Πρόλογος - Εισαγωγή - Ατομικός σπηλαιολογικός εξοπλισμός - Ένδυση - υπόδηση - φωτισμός κλπ - Υλικά ανάβασης - κατάβασης - Σκοινί - Γενικής φύσεως - Υλικά Αρματώματος - Kόμποι - ...κι άλλοι κόμποι (πιο εξειδικευμένοι) - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Γενικά - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Κατάβαση - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Ανάβαση - Τεχνικές αυτοδιάσωσης για μικρές ομάδες - Κίνδυνοι κατά την κατάβαση / ανάβαση με Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Αρμάτωμα - Βασικές αρχές - Αρμάτωμα - Για προχωρημένους - Ελαφρύ αρμάτωμα (light rigging) Η αναρρίχηση στην σπηλαιολογία - Ελεύθερη αναρρίχηση - Τεχνητή αναρρίχηση - Εξορμήσεις του Σαββατοκύριακου - Μεγάλες αποστολές - Ατυχήματα στην σπηλαιολογία - Πρώτες Βοήθειες - Θερμό σημείο - Σπηλαιοδιάσωση - Χαρτογράφηση - Γεωλογία και Σπηλαιογέννεση - Βιοσπηλαιολογία - Καταστροφές - προστασία των σπηλαίων - Πού μπορώ να κάνω σεμινάρια; - Μερικά σπήλαια για πρακτική - Συκιά - Μονή Αστερίου - Του Προφήτη Ηλία - Σαλίγκαρος - Γερμανικό - Παρεξήγηση - Πύργος Υμητού - Βιβλιογραφία - Τα σπήλαια σε όλες τις γλώσσες - Διεθνές Λεξικό Σπηλαιολογικής Ορολογίας - Nομικό πλαίσιο

O Δεκάλογος του ασφαλούς αρματώματος

O Δεκάλογος του ασφαλούς αρματώματος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον Κώστα Αδαμόπουλο, εδώ (έναν εκ των συντακτών του παρόντος και φυσικά υιοθετείται απόλυτα από το σύνολο των συντακτών). Ό,τι θα διαβάσετε πιο κάτω έχει προκύψει από την εμπειρία κυρίως και όχι αντιγράφοντας κάποιο βιβλίο. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη αξία του...

Ο δεκάλογος λοιπόν έχει ως εξής:

1. Αλεξίσφαιρη κεντρική δεσιά

Η κεντρική δεσιά είναι το Α και το Ω. Για όλες τις ενδιάμεσες ασφάλειες EΣΤΩ ότι είναι αποδεκτές κάποιες ελάχιστες αμφιβολίες για την ποιότητα των αγκυρώσεων (αν και δεν θα έπρεπε). Για την «κεντρική δεσιά» όμως δεν πρέπει να υπάρχει ΚΑΜΙΑ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ. Και προσοχή, η κεντρική δεσιά δεν είναι μονάχα η πρώτη δεσιά της κατάβασης. Είναι και οποιαδήποτε άλλη δεσιά για την οποία οι συνθήκες επιβάλουν να την αντιμετωπίζουμε σαν κεντρική δεσιά. Π.χ. στην περίπτωση της τελευταίας αλλαγής πριν τον πάτο της κατάβασης τότε αυτή την αλλαγή στις περισσότερες περιπτώσεις την θεωρούμε σαν νέα κεντρική δεσιά και όχι σαν μια απλή αλλαγή. Εννοείται ότι η κεντρική δεσιά αποτελείται από τουλάχιστον ΔΥΟ άριστης ποιότητας αγκυρώσεις. Σε αυτές τις αγκυρώσεις θα καταλήξουν όλες οι δυνάμεις σε μια αναπάντεχη πτώση και αστοχία των πιο κάτω αγκυρώσεων. Τέλος, η αρχή αυτή εμπεριέχει και την έννοια της αξιοπιστίας των αγκυρώσεων που θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

2. Αρματώνουμε την ζώνη επικινδυνότητας

Με λίγα λόγια: όσο καλή και να είναι η κεντρική δεσιά εάν δεν είναι ΠΡΙΝ την ζώνη επικινδυνότητας τότε έχουμε σοβαρό έλλειμμα ασφάλειας. Τα περισσότερα ατυχήματα δεν γίνονται στα σκοινιά αλλά πριν μπούμε σε αυτά (πτώσεις, γλιστρήματα κ.τ.λ.). Τι να το κάνεις ένα άριστο αρμάτωμα με 32 (!!!) spit ανά αλλαγή όταν είσαι εκτεθειμένος πριν μπεις ή ακόμη χειρότερα μόλις βγεις (κουρασμένος) από αυτό (το αρμάτωμα)...

3. Απομακρύνουμε τις σαθρές πέτρες

Πότε; ΠΡΙΝ αρχίσουμε να αρματώνουμε τα σκοινιά, μετά δεν έχει νόημα... Αυτό γίνεται για την ασφάλεια τόσο των υλικών αλλά κυρίως (και) των σπηλαιολόγων. Είναι δυστυχώς κάτι που παραλείπεται από τους περισσότερους σπηλαιολόγους. Η δουλειά αυτή μπορεί να πάρει από λίγα λεπτά εώς ακόμη και ώρες για να γίνει σωστά. Δεν πρέπει να την κάνουμε επιπόλαια.

4. Μας καθοδηγεί ο (Βασιλιάς) «Παράγοντας Πτώσης».

Όταν αρματώνουμε, φανταζόμαστε την πτώση και την «μετράμε» στο μυαλό μας. Δεν θέλουμε να έχουμε μεγάλες (σε μήκος) πτώσεις. Δεν επιτρέπεται ο παράγοντας πτώσης να είναι μεγαλύτερος από την μονάδα. Κάθε κόμπος εννοείται ότι θα πρέπει να είναι χαμηλότερα από τον προηγούμενο του. Προσοχή λοιπόν, στις πτώσεις μετράμε από κόμπο σε κόμπο και όχι από αγκύρωση σε αγκύρωση!!! Ψηλότερα από όλους τους κόμπους θα πρέπει να βρίσκεται αυτός της εκάστοτε κεντρικής δεσιάς. Το μήκος της λούπας στις αλλαγές θα πρέπει να ρυθμίζεται «ακριβώς» (ούτε μεγαλύτερο – ούτε μικρότερο από αυτό που πρέπει).

5. Αποφεύγουμε τις τριβές - Προβλέπουμε τις τριβές.

Αυτό το κάνουμε είτε με αλλαγή, είτε με παράκαμψη, είτε με "εκτροπέα", είτε με «πλάγια τραβέρσα» (sloping) και σπάνια με «προφυλακτικά» κ.τ.λ. Προβλέπουμε τις τριβές. Είναι οι τριβές που θα προκύψουν εάν μια δεσιά αστοχήσει και τις αξιολογούμε σε σχέση με την υφή του βράχου, το πόσο συμπαγής είναι, το μήκος της κατάβασης που ακολουθεί ή προηγείται, την παροχή νερών κ.τ.λ. Εάν συντρέχουν ικανές συνθήκες, τότε θεωρούμε την αλλαγή σε αυτό το σημείο σαν νέα κεντρική δεσιά ή εάν πρόκειται για παράκαμψη την στερεώνουμε βέλτιστα ώστε αυτή να μην αστοχήσει.

6. Αποφεύγουμε τα νερά, τις πέτρες και τα σαθρά τμήματα των τοιχωμάτων - επιλογή διαδρομής.

Συνήθης ένδειξη για ένα τέτοιο αρμάτωμα είναι ότι αυτό εξελίσσεται προς τα [b]δεξιά ή προς τα αριστερά μας και όχι κατακόρυφα προς τα κάτω. Αυτό να το έχετε υπόψη σας όταν ψάχνετε να βρείτε ένα αρμάτωμα άλλης ομάδας. Σκεφτείτε: «Εγώ που θα αρμάτωνα για να αποφύγω αυτά τα νερά?» Εκεί που θα σκεφτείτε ότι θα αρματώνατε, εκεί να ψάξετε να βρείτε τα βύσματα της προηγούμενης εξερευνητικής ομάδας. Με αυτόν τον τρόπο ακόμη και αν π.χ. φύγει μια πέτρα δεν θα έρθει πάνω μας γιατί είμαστε δεξιότερα ή αριστερότερα από την κατακόρυφο ή εάν είμαστε ακριβώς από κάτω...τότε αυτό σημαίνει ότι θα είμαστε κοντά της και έτσι δεν θα έχει πάρει φόρα...

7. Αρματώνουμε ψηλά.

Πρέπει να μπορούμε να βγούμε από το σπήλαιο ακόμη και μετά από μεγάλη αύξηση της παροχής του νερού που τυχόν εισρέει σε αυτά (το νερό θα φέρει και πέτρες...) Επίσης σε στεγνά σπήλαια ισχύει (συνήθως) ότι το «Ψηλό αρμάτωμα σημαίνει και άνετο αρμάτωμα». Άνεση σημαίνει λιγότερη κούραση άρα και οικονομία δυνάμεων. Βέβαια σε κάποια σπήλαια δεν γίνεται να εξασφαλίσουμε έξοδο από κάποια παροχή και πάνω, όμως αυτό δεν αναιρεί διόλου την αρχή του ψηλού αρματώματος.

8. Αρματώνουμε ΑΠΛΑ - Με «καθαρές» γραμμές.

Γραμμές που δεν μπερδεύουν κανέναν!!!. Όσο πιο πολύπλοκο είναι ένα αρμάτωμα τόσο το χειρότερο. Π.χ. δεν πρέπει να πηγαίνουμε από την αριστερή μεριά του τοιχώματος στην δεξιά, κάνουμε «όμορφους» και λιτούς κόμπους, ασφαλίζουμε ή τα στερεώνουμε τα περισσευούμενα σκοινιά (όπως άλλωστε ειπώθηκε και πιο πάνω), ώστε να μην μπερδεύουν κανέναν κτλ. Ισχύει κι εδώ: απλότητα = άνεση = οικονομία δυνάμεων.

9. Αρματώνουμε άνετα

Όσο περισσότερη εμπειρία έχετε τόσο καλύτερα θα μπορέσετε να το εκτιμήσετε... Οι λιγότερο έμπειροι μπορεί να κουραστούν επειδή δεν γνωρίζουν τα μικρά μυστικά ή λόγω στρες δεν θα μπορούν να δουν (τον χώρο). Παράδειγμα: βρίσκω ένα σημείο για αλλαγή κοιτάω και πιο κάτω να δω μπας και έχει και κανένα «πάτημα». Εάν δεν έχει και είναι εντελώς στο κενό, δεν είναι κακό να βάλω ένα παταράκι από σκοινί ή από ιμάντα κτλ. Άνετο αρμάτωμα σημαίνει επίσης και σωστό μήκος στις λούπες. Και πάλι "άνεση = οικονομία δυνάμεων". Πολύ σημαντικό στα μεγάλα βάραθρα.

10. Αρματώνουμε με φαντασία

Όσο περισσότερη εμπειρία θα αθροίζετε τόσο πιο εύκολα θα βλέπετε (θα φαντάζεστε) το σωστό, ανά περίπτωση, αρμάτωμα. Αυτό είναι απαραίτητο πριν εφαρμοστούν όλες οι προηγούμενες αρχές 'δημιουργικά'. Η εικόνα που 'φαντάζεστε' είναι αυτή που «θα πρέπει να σας μιλάει», «να σας καθοδηγεί» στις επιλογές σας.

Η σειρά δεν είναι τυχαία αλλά «διαδοχική» (χρονικά και σημασιολογικά). Π.χ. τι να το κάνεις το αρμάτωμα της ζώνης επικινδυνότητας όταν η κεντρική δεσιά είναι ελεεινή... ή τι να κάνεις τον παράγοντα πτώσης όταν επειδή δεν καθάρισες την διαδρομή με επιμέλεια, θα πέσουν πέτρες και θα τραυματίσουν ή θα κόψουν το σκοινί ή ακόμη χειρότερα θα τραυματίσουν εσένα τον ίδιο, κ.ο.κ. Βέβαια μερικές από τις πιο βασικές αρχές του "δεκαλόγου" καταδεικνύουν το πότε είναι δύσκολο να τις τοποθετήσεις με χρονική ακρίβεια την μια πριν ή μετά από κάποια άλλη.

O Δεκάλογος μας τώρα αναλυτικά, βήμα, βήμα:

Κεντρική δεσιά

"Η κεντρική δεσιά είναι το Α και το Ω. Για όλες τις ενδιάμεσες ασφάλειες έστω ότι είναι αποδεκτές κάποιες ελάχιστες αμφιβολίες για την ποιότητα των αγκυρώσεων (αν και δεν θα έπρεπε). Για την «κεντρική δεσιά» όμως δεν πρέπει να υπάρχει ΚΑΜΙΑ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ."

Αυτό σημαίνει πως σε καμμιά περίπτωση η υποχώρηση μιας αγκύρωσης ή μιας φυσικής ασφάλειας ή η αστοχία κάποιου υλικού - εκτός του σκοινιού για το οποίο δεν αποδεχόμαστε καμμία (αστοχία) - δεν θα επιφέρει και την κατάρρευση της "κεντρικής δεσιάς".

Για να εξασφαλίσουμε το "αλεξίσφαιρο" της (κεντρικής δεσιάς) φροντίζουμε:

Α. Να ελέγχουμε με προσοχή την ποιότητα του βράχου πριν τοποθετήσουμε κάποιο βύσμα, αυτοδιάτρητο ή βιομηχανικό. Αυτό σημαίνει οπτικό έλεγχο (ο βράχος έχει ρωγμές; το σημείο που επιλέγουμε είναι στην άκρη του βράχου; είναι συμπαγής ή πρόκειται για ένα λεπτό στρώμα σπηλαιοαποθέματος;), δια της αφής (όσο κι αν φαίνεται παράξενο η "υφή" του βράχου μπορεί να μας αποκαλύψει πολλά για την ποιότητα του) και δια της ακοής. Για τον έλεγχο αυτό χρησιμοποιούμε το σφυρί μας. Τα χτυπήματα είναι ελαφριά, δηλαδή "αφουγκραζόμαστε" απλά το βράχο: δεν του δημιουργούμε ρηγματώσεις... Ο ήχος που εμπιστευόμαστε πρέπει να είναι καθαρός και καμπανιστός, όχι υπόκωφος και "κούφιος". Σε κάθε περίπτωση η "απόσταση ασφαλείας" του βύσματος μας από κάποια "προβληματική ένδειξη" είναι τουλάχιστον δέκα εκατοστά και αυτή είναι και η ελάχιστη "απόσταση ασφαλείας" ανάμεσα σε δύο βύσματα.

Β. Αν χρησιμοποιήσουμε μια φυσική δεσιά ως σημείο για να ξεκινήσει η "κεντρική δεσιά" μας π.χ. ένα δέντρο (το οποίο πρέπει να είναι υγιές και καλά ριζωμένο), έναν βράχο (προσέχουμε να είναι καλά σφηνωμένος στο έδαφος, χωρίς ρηγματώσεις κτλ), ένα σταλαγμιτικό (το κριτήριο μας δεν είναι η διάμετρος του καθότι μπορεί να έχουμε ένα σταλαγμιτικό διαμέτρου μισού μέτρου πάνω σε άμμο, άρα παντελώς ανασφαλούς), ένα διαμπερές κτλ, προσέχουμε αυτή (η φυσική δεσιά) να είναι πρώτα από όλα απολύτως σίγουρη.

Κατόπιν ναι μεν τυλίγουμε το σκοινί πάνω σε αυτήν (τη φυσική δεσιά) - και ο κόμπος που προτιμούμε είναι ο κόμπος του μονού οκτώ και σπανίως η καντηλίτσα αλλά φροντίζουμε ΠΑΝΤΑ η τάση (άρα και οι τριβές) να μην περνούν απευθείας πάνω στο σκοινί (βλέπε όμως και σημείωση 1) αλλά σε ένα ιμάντα, ένα κορδονέττο κτλ. Αυτό σημαίνει πως σε περίπτωση αστοχίας (του ιμάντα, κορδονέττου κτλ) η τάση θα περάσει ΧΩΡΙΣ (ουσιαστικά καμμιά) πτώση (διαμέσου του σκοινιού) στην σίγουρη φυσική δεσιά. Ας σημειωθεί εδώ ότι μια καλή φυσική δεσιά είναι πάντοτε καλύτερη από μια δεσιά σε ένα βύσμα.

Γ. Να εκτιμούμε με προσοχή εάν θα χρησιμοποιήσουμε "αρμάτωμα εν σειρά" (ή "σειριακό") με κόμπους κατάλληλους για το μέσο του σκοινιού και κυρίως τονκόμπο του οκτώ ή την ισοστάθμιση με τον κόμπο του μίκυ. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, το δεύτερο είναι καλύτερο από το πρώτο.

Εάν χρησιμοποιήσουμε σειριακό αρμάτωμα ( π.χ. στην αρχή και το τέλος μιας τραβέρσας ή σε πηγάδια που θέλουμε να απομακρυνθούμε από την άκρη του βαράθρου) προσέχουμε ο δεύτερος κόμπος, αυτός που θα δέχεται δηλαδή συνεχώς την τάση, να είναι χαμηλότερα από τον πρώτο. Έτσι σε περίπτωση αστοχίας της δεσιάς, να προκύψει πτώση με συντελεστή (ή παράγοντα) πτώσης μικρότερο από την μονάδα (1), όπως αναλύεται εδώ. Αυτό μπορεί να γίνει είτε ρυθμίζοντας το ύψος των αγκυρώσεων (της μιας σε σχέση με την άλλη ή ακόμη και ανεξάρτητα με αυτό (το ύψος που έγιναν οι αγκυρώσεις), απλά με την τοποθέτηση του δεύτερου εν σειρά κόμπου χαμηλότερα από τον πρώτο π.χ. ρυθμίζοντας το μήκος της θηλιάς (ή λούπας) του κόμπου μας ή προσθέτοντας ένα ιμάντα ή ακόμη καλύτερα ένα dyneema.

Εάν χρησιμοποιούμε τον κόμπο του μίκυ φροντίζουμε η γωνία ανάμεσα στα αυτιά να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη. Ιδανικά η μία ασφάλεια πρέπει να βρίσκεται ακριβώς κάτω από την άλλη, δηλαδή η γωνία μεταξύ τους να είναι μηδέν (0) μοίρες και σε αυτήν την περίπτωση η τάση σε κάθε ασφάλεια θα είναι το 50% της τάσης που θα ασκείται από τον σπηλαιολόγο.

Αποφεύγουμε να ισοσταθμίζουμε με ιμάντα, κορδονέττο κ.τ.λ. αφού σε περίπτωση πλήρους αστοχίας τους αυτό μπορεί θα επιφέρει πλήρη κατάρρευση του "αρματώματος". Ας μην ξεχνάμε πως το μόνο υλικό που θα πρέπει να θεωρούμε 100% σίγουρο στη σπηλαιολογία είναι το σκοινί μας.

Και προσοχή, η κεντρική δεσιά δεν είναι μονάχα η πρώτη δεσιά της κατάβασης. Είναι και οποιαδήποτε άλλη δεσιά για την οποία οι συνθήκες επιβάλουν να την αντιμετωπίζουμε σαν κεντρική δεσιά. Π.χ. στην περίπτωση της τελευταίας αλλαγής πριν τον πάτο της κατάβασης τότε αυτή την αλλαγή στις περισσότερες περιπτώσεις την θεωρούμε σαν νέα κεντρική δεσιά και όχι σαν μια απλή αλλαγή.

Οι συνθήκες που επιβάλουν να θεωρούμε σαν "κεντρική δεσιά" και οποιαδήποτε άλλη εκτός από την πρώτη δεσιά είναι οποιαδήποτε "συνθήκη" κάτω από την οποία η κατάρρευση μιας αγκύρωσης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό τραυματισμό του σπηλαιολόγου από πτώση του ιδίου σε σταλαγμιτικά, βράχους κτλ, σε πτώση πετρών που μπορεί να προκαλέσει η απότομη επαφή του σκοινιού με τα τοιχώματα ή ο τραυματισμός του σκοινιού από την ίδια αιτία (απότομη επαφή του σκοινιού με τα τοιχώματα).

"Εννοείται ότι η κεντρική δεσιά αποτελείται από τουλάχιστον ΔΥΟ άριστης ποιότητας αγκυρώσεις. Σε αυτές τις αγκυρώσεις θα καταλήξουν όλες οι δυνάμεις σε μια αναπάντεχη πτώση και αστοχία των πιο κάτω αγκυρώσεων."

Αρματώνουμε ΠΑΝΤΑ έχοντας κατά νου τι θα γίνει αν καταρρεύσουν διαδοχικά οι παρακάτω αγκυρώσεις.

"Τέλος, η αρχή αυτή εμπεριέχει και την έννοια της αξιοπιστίας των αγκυρώσεων που θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη."

Εν τέλει όλα καταλήγουν στην κρίση μας... Η μαγική λέξη: "θεωρείται"... Με προσοχή λοιπόν στο τι θα "θεωρούμε"...

Ζώνη επικινδυνότητας

"Με λίγα λόγια: όσο καλή και να είναι η κεντρική δεσιά εάν δεν είναι ΠΡΙΝ την ζώνη επικινδυνότητας τότε έχουμε σοβαρό έλλειμμα ασφάλειας. Τα περισσότερα ατυχήματα δεν γίνονται στα σκοινιά αλλά πριν μπούμε σε αυτά (πτώσεις, γλιστρήματα κτλ). Τι να το κάνεις ένα άριστο αρμάτωμα με 32 (!!!) spit ανά αλλαγή όταν είσαι εκτεθειμένος πριν μπεις ή ακόμη χειρότερα μόλις βγεις (κουρασμένος) από αυτό (το αρμάτωμα)..."

Τι είναι όμως η ζώνη επικινδυνότητας;

• Η ζώνη επικινδυνότητας είναι η περιοχή στην οποία ένα παραπάτημα, ένα γλίστρημα ή κάτι αντίστοιχο μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να κάνουμε ελεύθερη πτώση στο παρακείμενο κατακόρυφο τμήμα του σπηλαίου (πηγάδι, βάραθρο κτλ).

Η ζώνη επικινδυνότητας βρίσκεται μεταξύ της εντελώς ασφαλούς περιοχής (ζώνης) και ενός - οποιουδήποτε - κάθετου (κατακόρυφου) τμήματος ενός σπηλαίου. Ένα σπήλαιο μπορεί να έχει μία ή πολλές ζώνες επικινδυνότητας, ανάλογα με την μορφολογία του. Μπορεί επίσης να μην έχει καθόλου ζώνη επικινδυνότητας. Τη ζώνη επικινδυνότητας μπορούμε να την συναντήσουμε τόσο στην είσοδο του σπηλαίου όσο και σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα (εντός αυτού) που βρίσκεται κοντά σε κάθετο τμήμα.

Κατά το αρμάτωμα, πολύ απλά ξεκινάμε από μία ασφαλή ζώνη, πριν το πηγάδι, την τραβέρσα μας κτλ και καταλήγουμε σε μια άλλη, επίσης ασφαλή ζώνη.

• Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το αποτέλεσμα αλλά και θεμελειώδης στόχος του αρματώματος είναι η μετατροπή των ζώνων επικινδυνότητας και των κατακόρυφων τμημάτων ενός σπηλαίου, σε ασφαλείς (ή όπως συνήθως λέμε, ασφαλισμένες) ζώνες.

Καθάρισμα της διαδρομής

"Πότε; ΠΡΙΝ αρχίσουμε να αρματώνουμε τα σκοινιά, μετά δεν έχει νόημα... Αυτό γίνεται για την ασφάλεια τόσο των υλικών αλλά κυρίως (και) των σπηλαιολόγων. Είναι δυστυχώς κάτι που παραλείπεται από τους περισσότερους σπηλαιολόγους. Η δουλειά αυτή μπορεί να πάρει έως και ώρες για να γίνει σωστά. Δεν πρέπει να την κάνουμε επιπόλαια".

Φτάνοντας στην άκρη του πηγαδιού πρέπει να καθαρίσουμε, πρώτα από την αρχή του βαράθρου πριν ρίξουμε το σχοινί. Εάν χρειάζεται και η διαδρομή καθάρισμα πρέπει να ξαναμαζέψουμε το σχοινί στο σάκο μας. Από τι χρειάζεται να καθαρίσουμε τη διαδρομή; Από ο,τιδήποτε κινδυνεύουμε να μας έρθει στο κεφάλι μας, δηλαδή ΠΕΤΡΕΣ διαφόρων μεγεθών. Στις περισσότερες περιπτώσεις ένα προσεκτικό καθάρισμα με το πόδι είναι αρκετό. Σε περιπτώσεις όμως που ακολουθεί ένα μεγάλο πηγάδι το πρόχειρο σάρωμα με το πόδι δεν είναι πάντοτε αρκετό. Ακόμη και το προσεκτικό καθάρισμα με σκουπάκι δεν θα ήταν υπερβολικό.

Το καθάρισμα δεν περιορίζεται μόνο στην αρχή του βαράθρου αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διαδρομή του σκοινιού, από την αρχή μέχρι το τέλος της (δηλ. εκεί που "βγαίνουμε" από αυτό) Γενικά οπουδήποτε έχουμε επαφή με το τοίχωμα κατά την κατάβαση πρέπει να σιγουρευτούμε ότι θα αφαιρέσουμε τυχόν σαθρές πέτρες. Αυτό επιβάλεται, γιατί πολύ απλά, πέτρες μπορούμε να ρίξουμε και σε αλλαγές ή παρακάμψεις. Πέτρες μπορεί να ρίξει ακόμη και το ίδιο το σκοινί σε περίπτωση που ακουμπά στα τοιχώματα του βαράθρου κατά την ανάβαση ή την κατάβαση του σπηλαιολόγου. Ο σπηλαιολόγος που αρματώνει, φροντίζει να κάνει ο ίδιος και το καθάρισμα ώστε να αποφύγει στη συνέχεια, κατεβαίνοντας οι υπόλοιποι σπηλαιολόγοι να ρίξουν πέτρες οι οποίες θα τραυματίσουν το σκοινί που ήδη έχει εγκατασταθεί. Ας τονίσουμε ότι το σκοινί στο οποίο κατεβαίνει ο πρώτος σπηλαιολόγος (το σχοινί προώθησης) πρέπει να βρίσκεται μέσα στο σάκο (με κόμπο, φυσικά, στο τέλος) και να βγαίνει σιγά σιγά, ενώ προωθείται, καθαρίζοντας και αρματώνοντας ο σπηλαιολόγος.

Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες το καθάρισμα μιας διαδρομής είναι ανέφικτο: π.χ όταν της κατάβασης μας προηγείται μια σάρα. Όσο και να "σκουπίσουμε" νέες πέτρες θα πάρουν τη θέση αυτών που σκουπίσαμε και στην παραμικρή κίνηση αυτές θα ακολουθούν το κάλεσμα του Νόμου της Βαρύτητας...

Τότε είναι καλύτερο να φτιάξουμε ένα "φράγμα". Το φράγμα μπορεί να στηθεί με τον εξής τρόπο: παίρνουμε σπηλαιολογικούς σάκκους, τους γεμίζουμε με πέτρες και "χτίζουμε" ένα φράγμα (μια αναβαθίδα, μια πεζούλα). Αυτό φυσικά σημαίνει πως "καίμε" τους σάκκους που θα χρησιμοποιήσουμε και ότι όταν θα φεύγουμε θα χαλάσουμε το "έργο" μας, αναγκάζοντας τους επόμενους να ξανακάνουν όλη αυτή την εργασία από την αρχή. Αντ' αυτού μπορούμε να προμηθευτούμε μερικές μπαζοσακούλες και να ασφαλίσουμε το σπήλαιο όχι μόνο για μας αλλά και για τους επόμενους σπηλαιολόγους που θα επαναλάβουν την επίσκεψη.

Φυσικά όλες αυτές οι μέθοδοι μπορεί να αποδειχθούν αναποτελεσματικές. Σε αυτή τη περίπτωση πρέπει να επιλέξουμε διαφορετικό δρομολόγιο ή να φτιαχτεί μια τραβέρσα που να παρακάμπτει το πρόβλημα.

Παράγοντας (Συντελεστής) Πτώσης

"Όταν αρματώνουμε, φανταζόμαστε την πτώση και την «μετράμε» στο μυαλό μας. Δεν θέλουμε να έχουμε μεγάλες (σε μήκος) πτώσεις. Δεν επιτρέπεται ο παράγοντας πτώσης να είναι μεγαλύτερος από την μονάδα (1). Κάθε κόμπος εννοείται ότι θα πρέπει να είναι χαμηλότερα από τον προηγούμενο του. Προσοχή λοιπόν, στις πτώσεις μετράμε από κόμπο σε κόμπο και όχι από αγκύρωση σε αγκύρωση!!! Ψηλότερα από όλους τους κόμπους θα πρέπει να βρίσκεται αυτός της εκάστοτε κεντρικής δεσιάς. Το μήκος της λούπας στις αλλαγές θα πρέπει να ρυθμίζεται «ακριβώς» (ούτε μεγαλύτερο – ούτε μικρότερο από αυτό που πρέπει)"

Όπως ήδη έχουμε αναφέρει εδώ τα σπηλαιολογικά σκοινιά είναι σχεδιασμένα να λειτουργούν με συντελεστή πτώσης μικρότερο ή ίσο με με τη μονάδα (1). Αυτό είναι ένας απόλυτος κανόνας του οποίου η μη τήρηση μας εκθέτει σε σοβαρό κίνδυνο τραυματισμού ή και θανάτου οφειλόμενη σε αστοχία των υλικών μας (του σκοινιού ή των αγκυρώσεων). Κατά συνέπεια ο συντελεστής πτώσης ορθώς περιγράφεται ως ο Βασιλιάς και είναι αυτός που μας καθογηγεί στο άρματωμα μας. Τι είναι όμως: είναι λοιπόν ένας σύνθετος μαθηματικός τύπος που αναλύεται πλήρως εδώ για όσους ενδιαφέρονται. Στην πράξη ένας σπηλαιολόγος ενώ αρματώνει είναι αδύνατον να προβεί σε αυτούς τους σύνθετους υπολογισμούς οπότε χρειάζεται έναν άμεσο, εύκολο, γρήγορο και (σχετικά) ακριβή τρόπο για να υπολογιστεί ο συντελεστής πτώσης.

Ποιός είναι αυτός; Υπολογίζουμε το ύψος της πτώσης, από το σημείο από το οποίο βρισκόμαστε μέχρι το σημείο που θα μας σταματήσει το σκοινί. Υπολογίζουμε πόσο σκοινί υπάρχει ανάμεσα σε εμάς και το σημείο αγκύρωσης που θα μας "κρατήσει". Εν συνεχεία διαιρούμε το μήκος της πτώσης δια του ενεργού σκοινιού. Το πηλίκο της διαίρεσης αυτής είναι ο συντελεστής πτώσης και πρέπει να είναι ΠΑΝΤΑ μικρότερος από τη μονάδα (1). Εν ολίγοις συντελεστής πτώσης είναι το μήκος της πτώσης δια του ενεργού σκοινιού

Στις αρχές της σπηλαιολογικής μας σταδιοδρομίας είναι πολύ φυσιολογικό να δυσκολευόμαστε να υπολογίσουμε τον συντελεστή πτώσης. Αλλά όσο προστίθεται εμπειρία τόσο τα πράγματα απλοποιούνται με αποτέλεσμα ένας έμπειρος σπηλαιολόγος να υπολογίζει με το "μάτι" το συντελεστή πτώσης, ανά πάσα στιγμή και όποια κι αν είναι η θέση του.

Όπως φαίνεται και στο σχεδιάγραμμα ο συντελεστής κανονικά δεν μπορεί να πάρει τιμή μεγαλύτερη από το δύο (2) με αυτό να αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο. Υπάρχει όμως ένα σενάριο στο οποίο η τιμή αυτή μπορεί να πάρει τιμές πολύ υψηλότερες από τη μονάδα. Αυτό συμβαίνει κατά την είσοδο ή έξοδο μας από πηγάδια όταν κινούμαστε σε σκοινί ασφάλειας το οποίο από λάθος έχει τεντωθεί πολύ. Σε αυτή τη περίπτωση δεν μπορούμε να βάλουμε καταβατήρα, μπαίνουμε στις λανιέρες και: το μήκος της πτώσης μας θα είναι όσο "πέσουμε" και ανάλογα με το μήκος του σκοινιού ασφαλείας αυτό μπορεί να είναι πολλάπλάσιο του μήκους του ενεργού σκοινιού που στην περίπτωση μας είναι πάντα το μήκος της λανιέρας μας. Για παράδειγμα εάν το μήκος του σκοινιού ασφαλείας είναι τρία μέτρα, το "ενεργό σκοινί" - οι λανιέρες μας - θα είναι τριάντα πόντους οπότε διαιρούμε 3 μέτρα / 0,3 μέτρα οπότε ο συντελεστής πτώσης είναι 10. Αυτά ισχύουν στην περίπτωση που δεν σχηματίζεται καμμία "λούπα" και η πτώση μας σταματήσει απευθείας στην κάτω ασφάλεια. Αυτό είναι και το χειρότερο δυνατό σενάριο!!!

Γενικά προσέχουμε να μειώνουμε το συντελεστή πτώσης όσο περισσότερο γίνεται!!!

Αυτό επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα:

Στο σχεδιάγραμμα αποτυπώνεται μια παλιά τεχνική (η οποία χρησιμοποιείται ελάχιστα σήμερα) με την οποία μπορούμε να μειώσουμε τον συντελεστή πτώσης σε περίπτωση αστοχίας μιας αλλαγής.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι μείωσης του συντελεστή πτώσης (μακριές θηλιές, ιμάντες, η μια ασφάλεια να ακολουθεί την άλλη σε χαμηλότερη θέση κ.τ.λ.). Γενικά πρέπει να αξιοποιήσουμε την δημιουργικότητα και την φαντασία μας ώστε να μειώσουμε το συντελεστή πτώσης. Ο απόλυτος γενικός κανόνας είναι πάντως πως ο κάθε κόμπος βρίσκεται χαμηλότερα από τον άλλο.

Τριβές

"Αυτό το κάνουμε είτε με αλλαγή, είτε με παράκαμψη, είτε με "εκτροπέα", είτε με «πλάγια τραβέρσα» και σπάνια με «προφυλακτικά» κτλ κτλ. Προβλέπουμε τις τριβές. Είναι όχι μόνο οι τριβές του σκοινιού στα τοιχώματα λόγω της "τοπογραφίας" του βαράθρου αλλά και αυτές που θα προκύψουν εάν μια δεσιά αστοχήσει και τις αξιολογούμε σε σχέση με την υφή του βράχου, το πόσο συμπαγής είναι, το μήκος της κατάβασης που ακολουθεί ή προηγείται, την παροχή νερών κτλ. Εάν συντρέχουν ικανές συνθήκες, τότε θεωρούμε την αλλαγή σε αυτό το σημείο σαν νέα κεντρική δεσιά ή εάν πρόκειται για παράκαμψη την στερεώνουμε βέλτιστα ώστε αυτή να μην αστοχήσει."

Εάν έπρεπε να ονομάσουμε έναν και μόνο "εχθρό" του σκοινιού αυτός είναι οι τριβές. Υπάρχουν κι άλλοι αλλά αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος και πιο επικίνδυνος, αλλά ταυτόχρονα και ο πιο εύκολα αντιμετωπίσιμος.

Υπάρχουν διάφορες τεχνικές με τις οποίες αντιμετωπίζουμε τις τριβές. Η πιο συνηθισμένη είναι η αλλαγή: μεταφέρουμε τις φορτίσεις που θα ασκήσουν οι σπηλαιολόγοι σε μια ασφάλεια μετά το σημείο στο οποίο σημειώνονται οι τριβές του σκοινιού στο βράχο. Υπάρχει μια παραλλαγή της αλλαγής (η κινητή αλλαγή) στην οποία οι φορτίσεις δεν μεταφέρονται σε κάποια ασφάλεια μετά το σημείο τριβής αλλά σε κάποιο ιμάντα. Αυτό επιτυγχάνεται σύμφωνα με το σκίτσο που παρατίθεται αλλά ας έχουμε υπόψιν μας και τα μειονεκτήματα: σε κάθετες καταβάσεις η αποφόρτιση του καταβατήρα γίνεται με τα φρένα (σαν να περνάμε κόμπους). Ενώ ταυτόχρονα σε μεγάλες καταβάσεις υπάρχει το ενδεχόμενο η αλλαγή (ο ιμάντας) να μην έχει υπολογιστεί σωστά το που θα τοποθετηθεί και οι τριβές να περνούν στο σκοινί και όχι στο ιμάντα. Αν όμως ρυθμιστεί σωστά είναι μια εξαιρετική τεχνική. Άλλο μειονέκτημα της είναι ότι δεν σπάει τις μεγάλες καταβάσεις σε μικρότερα κομμάτια, άρα δεν μπορούν να βρεθούν περισσότεροι από ένας σπηλαιολόγοι στο ίδιο σκοινί, αφού δεν θα παρεμβάλεται ανάμεσα τους μια τουλάχιστον αλλαγή.

Επίσης συνηθισμένη είναι η παράκαμψη στην οποία το σκοινί "τραβιέται" μακριά από το βράχο. Εάν η παράκαμψη μας (σε σχέση με το κάθετο άξονα) είναι μικρότερη από 20 μοίρες η ασφάλεια μπορεί να είναι και μονή. Εάν όμως είναι μεγαλύτερη από 20 μοίρες, τότε χρειαζόμαστε διπλή ισοσταθμισμένη ασφάλιση. Γενικά όσο μεγαλύτερη είναι η γωνία της παράκαμψης σε σχέση με το κάθετο άξονα, τόσο δυσκολότερα "περνιέται" ειδικά στην ανάβαση. Και για την παράκαμψη ισχύει ότι και για την κινητή αλλαγή: δεν σπάει τα μεγάλα πηγάδια σε μικρότερα κομμάτια. Γενικά:

i. Η παράκαμψη μπαίνει λίγο πιο εύκολα και έχει μικρότερη διαδικασία άρα κέρδος σε χρόνος και κόπο. Επίσης αφαιρείται πιο εύκολα. ii. Στην παράκαμψη πρέπει να τερματίσει κάποιος όλη τη διαδρομή του σχοινιού (προς τα κάτω ή πάνω), πριν περάσει ο επόμενος στο σχοινί. Κι αν αυτό έχει (σχετικά) μικρή σημασία στη κατάβαση, στην ανάβαση ενός μεγάλου πηγαδιού αυτό αρχίζει να επιβαρύνει την ομάδα με σημαντικές καθυστερήσεις. iii. Κάνοντας παράκαμψη μειώνουμε τον συντελεστή πτώσης, δηλαδή το μήκος του ενεργού σκοινιού συνεχίζει να μεγαλώνει περνώντας την παράκαμψη. Αυτό δεν συμβαίνει στην αλλαγή όπου μόλις την περάσουμε έχουμε μια (σχετικά) υψηλή τιμή στο συντελεστή πτώσης που πέφτει γεωμετρικά με την κατάβαση. iv. Επίσης η παράκαμψη: α) περνιέται πολύ πιο γρήγορα (τις περισσότερες φορές), β) δεν γίνεται κόμπος στο σκοινί (θυμηθείτε: ο κόμπος μειώνει τις αντοχές του σκοινιού!), γ) πολλές φορές ο σπηλαιολόγος που ανεβαίνει μπορεί καταργήσει την παράκαμψη εκούσια (άπειρος) και δ) σε μεγάλες καταβάσεις παρουσιάζει το φαινόμενο το γιο - γιο v. Πλεονέκτημα της παράκαμψης είναι ότι μπορεί να εφαρμοστεί σε απίστευτα μικρά φυσικά δεσίματα, χρησιμοποιώντας ακόμη και “μη πιστοποιημένα” υλικά π.χ. κορδονέτο 3 mm

Αλλαγές ή παρακάμψεις?

Αλλαγές: Κατά κόρον στο «αρμάτωμα κλασικών διαδρομών», σε μεγάλες αποστολές με πολλά άτομα, σε μεγάλες καταβάσεις κτλ.

Παρακάμψεις: Όσο πιο πολλές μπορούμε, στο εξερευνητικό αρμάτωμα (μικρή ομάδα, λίγες επαναλήψεις της διαδρομής), κατά προτίμηση σε καταβάσεις μικρότερες των 40 – 50 μέτρων.

Πρέπει να μελετούμε ανά περίπτωση εάν είναι σκόπιμο να διαλέξουμε παράκαμψη ή αλλαγή, καθότι η καθεμιά έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της. Σε γενικές γραμμές οι παρακάμψεις προσφέρουν "μεγαλύτερη" ασφάλεια σε σχέση με τις αλλαγές σε περίπτωση πτώσης, όμως σε μεγάλα πηγάδια καθυστερούν την ανάβαση της ομάδας. Επίσης με τις παρακάμψεις υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να να παρασύρρει κάποιος το σκοινί (καθώς ανεβαίνει) αποκλείοντας τους σπηλαιολόγους που βρίσκονται βαθύτερα.

Άλλες τεχνικές για την αποφυγή των τριβών είναι το προφυλακτικά. Αυτά έχουν ένα βασικό μειονέκτημα - τουλάχιστον σε μεγάλα πηγάδια: δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια το που πρέπει να τοποθετηθεί το προφυλακτικό λόγω της ελαστικότητας του σκοινιού. Ακόμη κι αν αυτός που αρματώνει τοποθετήσει το προφυλακτικό εκεί που πρέπει δεν είναι καθόλου σίγουρο πως ο δεύτερος ή ο πέμπτος σπηλαιολόγος που θα ακολουθήσει θα ξαναβάλει το προφυλακτικό εκεί που πρέπει, αφήστε δε που άλλες επιμηκύνσεις στο σκοινί δίνει μια σπηλαιολόγος με βάρος 50 klg κι άλλη ένας "βαρύς" σπηλαιολόγος φορτωμένος με δύο σάκκους και βάρος 90 klg. Γενικά τα προφυλακτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια στην αρχή ενός πηγαδιού όπου οι επιμηκύνσεις του σκοινιού είναι ελάχιστες και η διόρθωση της θέσης του είναι εύκολη. Σε αυτήν φυσικά την περίπτωση αντί για προφυλακτικό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και ένα σπηλαιολογικό σάκκο.

Αντί για παράκαμψη υπάρχει και μια άλλη τεχνική που λειτουργεί με παρόμοιο αν και αντίθετο τρόπο. Δηλαδή αντί το σκοινί να "τραβιέται" ώστε να απομακρύνεται από το βράχο, σε αυτήν "σπρώχνεται" ώστε να έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν "απωθητήρα". Μπορεί να το ακούσετε και ως "deviateur" ή "γουρουνοουρά". Πρόκειται για μια ντίζα Μ8 mm (που βιδώνεται σε θηλυκό αυτοδιάτρητο βύσμα που τοποθετούμε στο βράχο) και στην οποία στην μία άκρη της είναι προσαρμοσμένο ένα carabiner ή ένα σπείρωμα για να σταθεροποιείται το σκοινί. "Βαριά" τεχνική, μόνο για "κλασσικές" διαδρομές με όλα τα χαρακτηριστικά της παράκαμψης.

Τέλος οι τριβές μπορούν να αποφευχθούν με την επιλογή της κατάλληλης διαδρομής. Συχνά η μετατόπιση της διαδρομής κατά ένα ή δύο μέτρα μας απαλλάσσει από πολλές αλλαγές, παρακάμψεις κτλ. Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να θέλουμε πολλές αλλαγές (βαθύ πηγάδι) αλλά αυτό είναι κάτι που εκτιμάται αναλόγως του σκοπού της αποστολής, των συμμετοχών κτλ. Για παράδειγμα το Πρόπαντες - το βαθύτερο ελληνικό πηγάδι - μπορεί να αρματωθεί και χωρίς καμμιά ενδιάμεση αλλαγή (-285 μέτρα) αλλά και με ενδιάμεσες αλλαγές. Βλέπε και την επόμενη παράγραφο.

Επιλογή διαδρομής

"Συνήθης ένδειξη για ένα τέτοιο αρμάτωμα είναι ότι αυτό εξελίσσεται προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά μας και όχι κατακόρυφα προς τα κάτω. Αυτό να το έχετε υπόψη σας όταν ψάχνετε να βρείτε ένα αρμάτωμα άλλης ομάδας. Σκεφτείτε: «Εγώ που θα αρμάτωνα για να αποφύγω αυτά τα νερά;» Εκεί που θα σκεφτείτε ότι θα αρματώνατε, εκεί να ψάξετε να βρείτε τα βύσματα της προηγούμενης εξερευνητικής ομάδας. Με αυτόν τον τρόπο ακόμη και αν π.χ. φύγει μια πέτρα δεν θα έρθει πάνω μας γιατί είμαστε δεξιότερα ή αριστερότερα από την κατακόρυφο ή εάν είμαστε ακριβώς από κάτω...τότε αυτό σημαίνει ότι θα είμαστε κοντά της και έτσι δεν θα έχει πάρει φόρα..."

Δεν είναι λογικό; Όταν είμαστε στο βουνό και βλέπουμε μια σπηλιά απέναντι δεν "φανταζόμαστε" το ιδανικό δρομολόγιο για να την προσεγγίσουμε; θα τραβερσάρουμε, θα πέσουμε στη ρεματιά, θα κατεβούμε από τη κορφή; Μέσα σε μια σπηλιά από που κι ως που είναι λογικό, μόλις βρεθούμε σε ένα πηγάδι, να φεύγουμε κατευθείαν για κάτω;

Πρέπει λοιπόν να εξετάσουμε το που θέλουμε να πάμε. Έπειτα τι θέλουμε να αποφύγουμε (νερά, πέτρες, σαθρά πετρώματα, διάκοσμο κτλ κτλ) Έπειτα το τρόπο (αλλαγή, παράκαμψη, τραβέρσα...) Εάν δεν είμαστε οι πρώτοι πρέπει να ψάξουμε τα αρματώματα της προηγούμενης ομάδας χωρίς να διστάζουμε να τα αλλάξουμε αφού η πρώτη ομάδα μπορεί να είχε άλλους στόχους και αν πρόκειται για εξερευνητική ομάδα δεν θα έβλεπε που πήγαινε, άρα το αρμάτωμα της είναι υπό συνεχή αίρεση.

Ψηλό αρμάτωμα

"Πρέπει να μπορούμε να βγούμε από το σπήλαιο ακόμη και μετά από μεγάλη αύξηση της παροχής του νερού που τυχόν εισρέει σε αυτά (το νερό θα φέρει και πέτρες...) Επίσης σε στεγνά σπήλαια ισχύει (συνήθως) ότι το «Ψηλό αρμάτωμα σημαίνει και άνετο αρμάτωμα». Άνεση σημαίνει λιγότερη κούραση άρα και οικονομία δυνάμεων. Βέβαια σε κάποια σπήλαια δεν γίνεται να εξασφαλίσουμε έξοδο από κάποια παροχή και πάνω. Όμως αυτό δεν αναιρεί διόλου την αρχή του ψηλού αρματώματος."

Πέρα από αυτά τα προφανή, δηλαδή το ότι ένα ψηλό αρμάτωμα εγγυάται την ασφαλή και άνετη κατάβαση και ανάβαση σε κάποιο πηγάδι, όσο και την δυνατότητα κίνησης μας σε περίπτωση αύξησης της ροής τουμ νερού υπάρχει και ένας παράγοντας, πολύ σημαντικός τον οποίο οι νέοι σπηλαιολόγοι παραγνωρίζουν. Αυτός είναι ο μειωμένος συντελεστής πτώσης σε σχέση με ένα συμβατικό, χαμηλό αρμάτωμα. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Σενάριο 1ο: Ας σκεφτούμε ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός πηγαδιού και έχουμε ένα σειριακό αρμάτωμα στο ύψους του στέρνου μας. Η απόσταση μεταξύ των δύο ασφαλειών είναι 20 εκατοστά με την δεύτερη ασφάλεια (αυτή που θα δεχτεί την τάση) 5 εκατοστά χαμηλάτερα. Τη στιγμή που έχουμε βάλει τον καταβατήρα μας στο σκοινί και ετοιμαζόμαστε να φύγουμε, η ασφάλεια που παίρνει το βάρος μας, αστοχεί. Το ύψος της πτώσης μας θα είναι 15 εκατοστά και το ενεργό σκοινί μας θα είναι 20 εκατοστά. Άρα ο συντελεστής πτώσης θα είναι 15/20=0,75. Σίγουρα εντός προδιαγραφών αλλά η καταπόνηση είναι σημαντική και για τα υλικά και για μας.

Σενάριο 2ο: Ας υποθέσουμε τώρα, πως στο ίδιο ακριβώς πηγάδι έχουμε αρματώσει ένα μέτρο ψηλότερα, πάλι σειριακά. Φυσικά θα βάλουμε τον καταβατήρα μας στο ίδιο ύψος με το προηγούμενο σενάριο. Ας δούμε, εκ νέου, τις τιμές: Το ύψος της πτώσης θα είναι 15 εκατοστά. Το ενεργό σκοινί όμως, θα είναι 15εκ. + 1μ.= 115 εκ. ενεργού σκοινιού! Οπότε 15/115=0,13!Συντελεστής πτώσης 0,13.

Είναι προφανές ότι μια μικρή αλλά βασική λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά!

Απλό αρμάτωμα

"Γραμμές που δεν μπερδεύουν κανέναν!!!. Όσο πιο πολύπλοκο είναι ένα αρμάτωμα τόσο το χειρότερο. Π.χ. δεν πρέπει να πηγαίνουμε από την αριστερή μεριά του τοιχώματος στην δεξιά, πρέπει να κάνουμε «όμορφους» και λιτούς κόμπους, να ασφαλίζουμε τα περισσευούμενα σκοινιά (όπως άλλωστε ειπώθηκε και πιο πάνω), εάν βολεύει τα τυχόν περισσευούμενα τα στερεώνουμε ώστε να μην μπερδεύουν κανέναν κτλ. Επαναλαμβάνετε κι εδώ: απλότητα = ασφάλεια = άνεση = οικονομία δυνάμεων."

Το απλό αρμάτωμα είναι πρώτα απ' όλα παράγοντας ασφαλείας. Οι ξεκάθαρες γραμμές περιορίζουν τα στοιχεία που πρέπει να επεξεργαστούμε, κάτι που σε καταστάσεις stress ή έντονης κόπωσης, είναι από μόνο του δύσκολο. Ταυτόχρονα περιορίζονται οι πιθανότητες λάθους τόσο κατά το αρμάτωμα, όσο και κατά τη χρήση του (αρματώματος αυτού, στην ανάβαση ή κατάβαση). Κατόπιν είναι θέμα οικονομίας σε υλικά αλλά και ενέργεια (δική μας). Ένα σύνθετο αρμάτωμα σημαίνει άχρηστη σπατάλη πολύτιμων υλικών: προτιμούμε ιμάντες αντί για συρματόσκοινα, φυσικά δεσίματα αντί για μεταλλικές αγκυρώσεις, απλούς και κατανοητούς κόμπους... Δεν φεύγουμε από τη δεξιά στην αριστερή πλευρά σε ένα μαίανδρο και αντίστροφα... Αυτό είναι άσκοπη σπατάλη ενέργειας τόσο για τον σπηλαιολόγο που αρματώνει όσο και για αυτούς που ακολουθούν. Οι κόμποι πρέπει να είναι "όμορφοι" και λιτοί γιατί εκτός των άλλων είναι και πιο γεροί... Σκοινιά που περισσεύουν χωρίς κόμπο στο τέλος, χωρίς να είναι μαζεμένα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα.

Τέλος : η απλότητα μας επιτρέπει με μια ματιά να ελέγχουμε όλο το αρμάτωμα!!!

Άνετο αρμάτωμα

'"Όσο περισσότερη εμπειρία έχετε τόσο καλύτερα θα μπορέσετε να το εκτιμήσετε... Οι λιγότερο έμπειροι μπορεί να κουραστούν επειδή δεν γνωρίζουν τα μικρά μυστικά ή λόγω στρες δεν θα μπορούν να δουν (τον χώρο). Παράδειγμα: βρίσκω ένα σημείο για αλλαγή κοιτάω και πιο κάτω να δω μπας και έχει και κανένα «πάτημα». Εάν δεν έχει και είναι εντελώς στο κενό, δεν είναι κακό να βάλω ένα παταράκι από σκοινί ή από ιμάντα κτλ. Άνετο αρμάτωμα σημαίνει επίσης και σωστό μήκος στις λούπες. Και πάλι "άνεση = οικονομία δυνάμεων". Πολύ σημαντικό στα μεγάλα βάραθρα."

Δυστυχώς ή ευτυχώς η εμπειρία είναι κάτι που δεν μεταδίδεται με άμεσο τρόπο, δεν πουλιέται, δεν αγοράζεται: απλά αποκτιέται με το χρόνο και τη δράση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η οδήγηση: φανταστείτε την πρώτη φορά που οδηγήσατε μόνοι σας αυτοκίνητο. Σκεφτόσασταν αν πρέπει να πατήσετε το μεσαίο ή το δεξί πεντάλ για να φρενάρετε, σκεφτόσασταν πως θα πατήσετε το γκάζι και θα αφήσετε γλυκά το συμπλέκτη, σας έλουζε κρύος ιδρώτας όταν έπρεπε απλά να αλλάξετε λωρίδα... Τώρα, έμπειροι πια οδηγοί, κάνετε σφήνες την ώρα που ακούτε μουσική ενώ ταυτόχρονα μιλάτε με τον συνεργάτη σας για τις επαγγελματικές υποχρεώσεις και θαυμάζετε τη νεαρά οδηγό δίπλα σας... Στην περίπτωση μας ένας έμπειρος σπηλαιολόγος μπορεί να αρματώνει και την ίδια στιγμή να φωτογραφίζει, να χαρτογραφεί, να έχει στο νου του τη διαδρομή και ταυτόχρονα να προσέχει και το νεότερο συνάδελφο του: όλα αυτά αποκτιούνται με την εμπειρία που με τη σειρά της έρχεται με την δράση, την επανάληψη και την κοινωνία με άλλους εμπειρότερους σπηλαιολόγους. Διότι καλά τα εγχειρίδια και τα σχολεία αλλά να κάνουμε και καμμιά σπηλιά!!!

Ο έμπειρος λοιπόν σπηλαιολόγος φροντίζει να κάνει τη ζωή τη δική του και των συντρόφων του ΕΥΚΟΛΗ!!! Κι όποιος δεν είναι έμπειρος - γιατί κανείς γεννήθηκε έμπειρος - θα γίνει με το χρόνο και κυρίως με τη ΔΡΑΣΗ!!!

Δημιουργικό αρμάτωμα (με ...φαντασία)

"Όση περισσότερη εμπειρία θα αθροίζετε τόσο πιο εύκολα θα βλέπετε, να φαντάζεστε πριν εφαρμοστούν όλες οι προηγούμενες αρχές "δημιουργικά'. Η εικόνα που θα 'φαντάζεστε' είναι αυτή που «θα μας μιλάει» και «θα μας καθοδηγεί» στις επιλογές μας."

Υπάρχει ένα παλιό στρατιωτικό ρητό που λέει πως δεν υπάρχουν επικίνδυνα όπλα, υπάρχουν μονάχα επικίνδυνοι άνθρωποι. Στην περίπτωση μας δεν υπάρχουν ασφαλείς ή επικίνδυνες τεχνικές αλλά σπηλαιολόγοι που δρουν με ασφαλή ή επικίνδυνο τρόπο. Όλες οι τεχνικές είναι δυνητικά επικίνδυνες εάν δεν εφαρμοστούν με συνετό και ασφαλή τρόπο! Μην είστε προσκολλημένοι σε μια τεχνική: πολύ πιθανόν να μην ταιριάζει σε όλες τις περιπτώσεις! Μην αλλάζετε όμως και συνέχεια τις τεχνικές σας: κάποιες, πολύ λογικά, μπορεί να ταιριάζουν καλύτερα στην ιδιοσυγκρασία ή το σωματότυπο σας. Μην θεωρείτε κατ' ανάγκη πως μια "βαριά" φυσική ασφάλεια με σκοινιά, ιμάντες και carabiner είναι αναγκαστικά λιγότερο ασφαλής από ένα σφηνωμένο κόμπο σε μια σχισμή... Γενικώς: να αποκτάτε γνώση και εμπειρία, αλλά αυτή να την αξιοποιείτε με δημιουργικό τρόπο: να αρματώνετε δηλαδή με ΦΑΝΤΑΣΙΑ.

Σημειώσεις:

(1) Υπάρχει μονάχα μια εξαίρεση στον κανόνα αυτόν και αφορά περίπτωση μιας αναμφισβήτητα καλής φυσικής δεσιάς ("αλεξίσφαιρης δεσιάς" όπως συνηθίζεται να λέμε) σε συνδυασμό με πολύ μικρή κατάβαση π.χ. 2-3 μέτρα. Εκεί η καταπόνηση του σκοινιού μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα και έτσι μπορούμε να εξοικονομήσουμε υλικά και να απλοποιήσουμε το αρμάτωμα.