Difference between revisions of "Metala"

Το παρόν κεφάλαιο (Metala) έχει ελεγχθεί από τους συγγραφείς και θεωρείται ολοκληρωμένo. Συμπεριλαμβάνεται στην έκδοση 0.81 Μάϊος 2007 του "Ανοικτό Σπηλαιολογικό Εγχειρίδιο".

Εξώφυλλο, οπισθόφυλλο και λοιπά - Πρόλογος - Εισαγωγή - Ατομικός σπηλαιολογικός εξοπλισμός - Ένδυση - υπόδηση - φωτισμός κλπ - Υλικά ανάβασης - κατάβασης - Σκοινί - Γενικής φύσεως - Υλικά Αρματώματος - Kόμποι - ...κι άλλοι κόμποι (πιο εξειδικευμένοι) - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Γενικά - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Κατάβαση - Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Ανάβαση - Τεχνικές αυτοδιάσωσης για μικρές ομάδες - Κίνδυνοι κατά την κατάβαση / ανάβαση με Τεχνικές Μονού Σκοινιού - Αρμάτωμα - Βασικές αρχές - Αρμάτωμα - Για προχωρημένους - Ελαφρύ αρμάτωμα (light rigging) Η αναρρίχηση στην σπηλαιολογία - Ελεύθερη αναρρίχηση - Τεχνητή αναρρίχηση - Εξορμήσεις του Σαββατοκύριακου - Μεγάλες αποστολές - Ατυχήματα στην σπηλαιολογία - Πρώτες Βοήθειες - Θερμό σημείο - Σπηλαιοδιάσωση - Χαρτογράφηση - Γεωλογία και Σπηλαιογέννεση - Βιοσπηλαιολογία - Καταστροφές - προστασία των σπηλαίων - Πού μπορώ να κάνω σεμινάρια; - Μερικά σπήλαια για πρακτική - Συκιά - Μονή Αστερίου - Του Προφήτη Ηλία - Σαλίγκαρος - Γερμανικό - Παρεξήγηση - Πύργος Υμητού - Βιβλιογραφία - Τα σπήλαια σε όλες τις γλώσσες - Διεθνές Λεξικό Σπηλαιολογικής Ορολογίας - Nομικό πλαίσιο

Υλικά ανάβασης / κατάβασης

Στο προηγούμενο μέρος του ατομικού σπηλαιολογικού εξοπλισμού καλύψαμε την ένδυση - υπόδυση η οποία είναι απαραίτητη για όλα τα σπήλαια. Σε περίπτωση όμως που πρόκειται να εξερευνήσουμε ή να επαναλάβουμε κάποιο βάραθρο τότε ο εξοπλισμός αυτό δεν αρκεί. Χρειαζόμαστε μια σειρά από πολύ πιο εξειδικευμένα υλικά τα οποία θα μας επιτρέψουν την κατακόρυφη κίνηση (στα σκοινιά) και θα μας (εξ-)ασφαλίσουν από την έκθεση στο κενό (από μικρό ή μεγάλο ύψος). Γιατί όμως να κρεμαστούμε στο κενό, γιατί να εκτεθούμε σε κίνδυνο? Η απάντηση είναι διαφορετική για τον καθένα αν και οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν ότι η κατάβαση σε ένα βάραθρο δίνει πολύ μεγάλύτερη ικανοποίηση καθότι χρειάζεται μεγαλύτερη αυτοσυγκέντρωση ενώ είναι συνδυασμένη με το "ανεξερεύνητο", το "απάτητο". Το κίνητρο που θα νοίωσει όποιος βρεθεί στην είσοδο ενός βαράθρου είναι πολύ μεγάλο. Πού να πηγαίνει αυτή η τρύπα? Πόσο βαθιά κατεβαίνει? Πώς είναι άραγε αυτό το μέρος που δεν το έχει δει ποτέ κανείς? Όλα αυτά κάνουν το εξερευνητή σπηλαιολόγο να φορέσει τα υλικά ανάβασης - κατάβασης και να βρεθεί αντιμετωπος με το κενό. Τα υλικά λοιπόν αυτά είναι αυτά που του επιτρέπουν λοιπόν να πραγματοποιήσει την αγαπημένη δραστηριότητα - την εξερεύνηση - με ασφάλεια και είναι τα εξής:

Σπηλαιολογική ζώνη

Ένα σύστημα από ιμάντες και μεταλλικές αγκράφες, ραμμένα όλα αυτά με συγκεκριμένο τρόπο μεταξύ τους έτσι ώστε να κατανέμεται το βάρος μας αρμονικά και να διευκολυνόμαστε στην κατάβαση και την ανάβαση. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι σχηματίζει ένα είδος καθίσματος.

Οι σπηλαιολογικές ζώνες δεν έχουν καμιά σχέση με τις αντίστοιχες αναρριχητικές. Η σπηλαιολογική ζώνη «πιάνει» χαμηλά από την βουβωνική χώρα ώστε να κερδίζουμε και τον πόντο στο ανέβασμα ενώ η αναρριχητική από την κοιλιακή χώρα έτσι ώστε σε περίπτωση πτώσης να μην βρεθούμε με το κεφάλι κάτω. Η σπηλαιολογική είναι λιτή ώστε να μην εμποδίζει στα στενώματα ενώ η αναρριχητική διαθέτει κατά κανόνα άφθονα κρεμαστάρια, κρίκους, μαξιλαράκια κλπ. Υπάρχουν τριών ειδών σπηλαιολογικές ζώνες:

Ι. Τριών σημείων

Τρία ξεχωριστά κομμάτια για τα πόδια, την μέση και το στήθος. Ο τύπος αυτός τείνει να καταργηθεί.

ΙΙ. Δύο σημείων

Δύο ξεχωριστά κομμάτια: πόδια – μέση και στήθος. Οι ζώνες της PETZL και της SINGING ROCK ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία.

ΙΙΙ. Ενός σημείου

Η ζώνη έχει σταθερά ενσωματωμένα όλα τα κομμάτια και φοριέται σαν φόρμα από κάτω προς τα πάνω. Oι ζώνες της ALP DESIGN (κάποιες) βρίσκονται ανάμεσα στην δεύτερη και την τρίτη κατηγορία.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η ρύθμιση της ζώνης: πρέπει να γίνεται πάνω στο σώμα μας φορώντας τα ρούχα που θα χρησιμοποιήσουμε στο σπήλαιο που θα δράσουμε, ενώ δεν θα πρέπει να διστάσουμε να αναπροσαρμόσουμε τις ρυθμίσεις της ζώνης μετά από κάποιο χρονικό διάστημα δράσης (η ζώνη κάθεται καλύτερα πάνω μας μετά από κάποιο χρόνο). Σίγουρα δε, θα πρέπει να σφίξουμε την ζώνη στήθους πριν αρχίσουμε την ανάβαση ή την κατάβαση.

Ζώνη στήθους

Σκοπός της ζώνης αυτής είναι να συγκρατεί σταθερά το φρένο στήθους πάνω στο σπηλαιολόγο διευκολύνοντας τον στην ανάβαση και σε ορισμένους χειρισμούς του σκοινιού. Επίσης κατα την κατάβαση προσττεύει από τραυματισμό της μέσης μας σε περίπτωση πτώσης(δεν επιτρέπει στην πλάτη να "διπλώσει" προς τα πίσω)

Σε περίπτωση που η ζώνη μας δεν διαθέτει ενσωματωμένη ζώνη στήθους καταφεύγουμε στην αυτοσχέδια σταθερή ή την αυτοσχέδια ρυθμιζόμενη.

Η σταθερή αποτελείται από ένα σταθερού μήκους ιμάντα ο οποίος τοποθετείται σε σχήμα οκτώ στο κορμό μας. Στα δύο "αυτιά" μπαίνουν τα χέρια μας, το δε σημείο που διασταυρώνονται τα "αυτιά" βρίσκεται στη πλάτη μας. Με τη βοήθεια ενός καραμπίνερ τα δύο "αυτιά" συνδέονται με την πάνω τρύπα του φρένου στήθους. Μοναδικό πλεονέκτημα του τύπου αυτού είναι η απλότητα. Από κει και πέρα... Δυσφορία σε στενά περάσματα. Οδυνηρή σε γυναίκες. Γενικά τείνει να καταργηθεί.

Η ρυθμιζόμενη αποτελείται από έναν ιμάντα (το μήκος του οποίου ρυθμίζεται) που συνδέει το πίσω μέρος της ζώνης μας με το φρένο στήθους (την πάνω τρύπα). Μειονεκτήματα: κανένα... Πλεονεκτήματα: Ρύθμιση της έντασης ανάλογα με το πεδίο.

Πριν την ανάβαση, αν διαθέτουμε σταθερή ζώνη στήθους, "κλιπάρουμε" το καραμπίνερ στο φρένο στήθους. Αν η ζώνη μας έχει ενσωματωμένη ζώνη στήθους ή έχουμε αυτοσχέδια με ρυθμιζόμενους ιμάντες απλώς παίρνουμε τα μπόσικα (προσοχή στα περισσεύματα ωστέ να μην μπλεχτούν στα φρένα κατα την ανάβαση ή στον καταβατήρα κατα την κατάβαση).

Ορισμένοι σπηλαιολόγοι αντικαθιστούν τους στατικούς, συνθετικούς ιμάντες με ελαστικούς. Η λύση αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι δεν χρειάζεται καμμιά ρύθμιση, ενώ είναι άνετη τόσο σε οριζόντια κομμάτια όσο και σε κάθετα. ΑΛΛΑ: α. μετά από κάποιο χρονικό διάστημα (σχετιζόμενο με την συχνότητα χρήσης της ζώνης...) οι ιμάντες χάνουν την ελαστικότητα τους και β. εάν σε περίπτωση ανατροπής βρεθούμε με το κεφάλι προς τα κάτω οι ελαστικοί ιμάντες δεν είναι σίγουρο πως θα μας κρατήσουν. Εάν επιλέξουμε ελαστικούς ιμάντες, αναλαμβάνουμε και τους κινδύνους!!!

Σημ. 1: Συνήθως οι άκρες των ιμάντων πρέπει να γυρίζουν προς τα μέσα στις αγκράφες, εκτός εάν υπάρχουν διαφορετικές οδηγίες από το κατασκευαστή.

Σημ. 2: Οι ζώνες, όπως όλα τα συνθετικά υλικά, έχουν ημερομηνία λήξεως. Ενημερωθείτε από τον προμηθευτή/κατασκευαστή. Σε περιπτώσεις μεγάλης φθοράς ή ισχυρού shock να ελέγχονται προσεκτικά και εάν διαπιστωθεί βλάβη να γίνετε άμεση αντικατάστασή τους.

Κεντρικός κρίκος (MAVC)

Ένας σιδερένιος ή αλουμινένιος, τριγωνικός ή οβάλ κρίκος που από την μία του μεριά ανοίγει και ασφαλίζει με ένα ενσωματωμένο παξιμάδι. Συνδέει τα κομμάτια της ζώνης μεταξύ τους και με τα υπόλοιπα υλικά ανάβασης – κατάβασης. Η αντοχή του από 1500 εως και 2500 κιλά περίπου. Θεωρητικά με τον οβάλ κρίκο τακτοποιούνται καλύτερα τα υλικά πάνω μας. Ωστόσο σημαντικό ποσοστό σπηλαιολόγων προτιμά τους τριγωνικούς, γι' αυτό και οι εταιρείες συνεχίζουν να τους παράγουν...

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ανεξαρτήτως του "σχεδίου" ιδιαίτερη σημασία έχει η φορά με την οποία πρέπει να σφίγγουμε το παξιμάδι: πρέπει ΠΑΝΤΑ να σφίγγει όταν περιστρέφεται με φορά από πάνω προς τα κάτω ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να ανοίξει από την τριβή του σκοινιού το οποίο περνάει πολύ κοντά του κατά την ανάβαση. Το φαινόμενο αυτό (του ανοικτόυ κεντρικού) εμφανίζεται πιο συχνά όταν φοράμε φόρμα PVC λόγω της σκληρότητας της και ειδικά εαν αυτή δεν είναι στο σωστό μέγεθος.

Σε περίπτωση που ο "κεντρικός" μας στραβώσει από κακό χειρισμό, πτώση ή άλλη αιτία τον αντικαθιστούμε χωρίς δεύτερη σκέψη!!! ΠΟΤΕ δεν πρέπει να αντικαθιστούμε τον οβάλ ή τριγωνικό κεντρικό μας με καραμπίνερ διότι έχουν σχεδιαστεί για εντελώς διαφορετική χρήση: μπορεί ένας κρίκος (καραμπίνερ) να έχει αντοχές σε κανονικές φορτίσεις 22 ΚΝ (τουλάχιστον), όμως σε μη κανονικές φορτίσεις (όπως αυτές που εφαρμόζονται πάνω του εάν χρησιμοποιηθεί για κεντρικός) οι αντοχές του περιορίζονται σε 10 ΚΝ! Συν τοις άλλοις η πίεση και οι στρεβλωτικές δυνάμεις που θα ασκηθούν στην πύλη εξανεμίζουν τα όποια περιθώρια ασφαλείας. ΠΟΤΕ λοιπόν κρίκους που δεν έχουν σχεδιαστεί για χρήση ως "κεντρικοί".

Κρίκοι (καραμπίνερ)

Αλουμινένιοι ή σιδερένιοι κρίκοι με άνοιγμα στο ένα μέρος τους. Όσον αφορά τους σιδερένιους φτιαγμένοι από εξελασμένο μέταλλο γεγονός που τους προσδίδει μεγάλη αντοχή σε χτυπήματα. Οι κρίκοι αυτοί δεν βρίσκονται εύκολα στην Ελληνική αγορά, είναι πολύ ελαφριοί και πολύ φθηνοί. Στα μειονεκτήματα τους είναι το ότι δεν είναι το ίδιο εύχρηστοι καθότι η πύλη του είναι βιδωτή. Για τους αλουμινένιους, συνήθες υλικό κατασκευής είναι το zycral υλικό πολύ ελαφρύ το οποίο χρησιμοποιείται στην αεροναυπηγική. Οι κρίκοι από αυτό το υλικό είναι "χυτοπρεσαριστοί" και σήμερα οι περισσότερες εταιρείες ελέγχουν την καθεμια μονάδα αμέσως μετά την παραγωγή (Individualy tested) - τεχνική που έχει θέσει πολύ υψηλα επίπεδα ποιότητας και ασφάλειας. Εάν το άνοιγμα που διαθέτουν ασφαλίζει με παξιμάδι ή με άλλο τρόπο (πχ μπίλια) λέγονται «κρίκοι ασφαλείας», εάν όχι τότε ονομάζονται «απλοί κρίκοι». Και οι μεν και οι δε έχουν προδιαγραφές για πάνω από 22 ΚΝ (2200 κιλά) έως και 36 ΚΝ! Υπάρχουν σε πολλά και διάφορα σχέδια που λειτουργούν ιδανικά σε συγκεκριμένες χρήσεις. Η γενική-ομαδική τους χρήση θα εξεταστεί στο κεφάλαιο Ομαδικά υλικά - Γενικής φύσεως.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι αλουμινένοι Σε περίπτωση πτώσης τους από ψηλά μπορούν να πάθουν μικρορηγματώσεις μη ορατές που να τους καθιστούν επικίνδυνους. ΜΗΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΕΣΤΕ ΤΗ ΖΩΗ ΣΑΣ ΣΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΥΛΙΚΑ Ή ΥΛΙΚΑ ΜΕ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ!

Για "προσωπική μας χρήση" χρειαζόμαστε τουλάχιστον 5 κρίκους. Ως προς τους τύπους που χρησιμοποιούμε ατομικά:

• Στις λανιέρες μας (σκοινιά αυτασφάλισης, δες πιο κάτω) συνίσταται να χρησιμοποιούμε 2 κρίκους έναν απλό και έναν ασφαλείας (στην κοντή και μακρυά λανιέρα αντιστοιχα). Ωστόσο πολλοί σπηλαιολόγοι χρησιμοποιούν 2 απλούς οβάλ ή 2 απλούς ασύμμετρους κρίκους.
• Πάντα ασφαλείας πρέπει να είναι και ο κρίκος που συνδέει το καταβατήρα μας με τον κεντρικό. Άλλοι προτιμούν ασσύμετρους, άλλοι "D", HMS ή οβάλ. Όπως και να έχει πάντα θα πρέπει να τοποθετούνται με τη πύλη προς τα πάνω.
• Τέλος το "βοηθητικό" καραμπίνερ του καταβατήρα με το οποίο "φρενάρουμε" στις καταβάσεις είναι συνήθως ασύμμετρο. Ιδανικό βέβαια είναι το ατσάλινο καραμπίνερ τύπoυ Handy δίοτι δεν τρίβεται και είναι δυνατόν να το χρησιμοποιήσουμε σε σπήλαια με συνεχής τραβέρσες (μειονέκτημά του το βάρος).
• Προαιρετικά συνίστατε να χρησιμοποιύμε 2 ακόμη κρίκους ασφαλείας ο ένας εκ των οποίον καλό είναι να είναι HMS.

Τέλος, υπάρχουν και βιομηχανικοί κρίκοι από ατσάλι ή αλουμίνιο που δεν χρησιμοποιούμε, όμως, στον ατομικό μας εξοπλισμό.

Καταβατήρας

Ο καταβατήρας μας επιτρέπει να κατεβαίνουμε το σκοινί σαν την "αράχνη". Μας επιτρέπει να το κάνουμε αυτό με ασφάλεια και ταχύτητα. Πρόκειται για μια κατασκευή από σταθερά στρογγυλά ή έκκεντρα ράουλα (σταθερες τροχαλίες) πάνω στα οποία τρίβεται το σκοινί και δημιουργούνται απαραίτητες τριβές ώστε ο σπηλαιολόγος να ελέγχει την κατάβαση του και να αντιστέκεται στην δύναμη της βαρύτητας. Διακρίνονται στους εξής τύπους:

* απλοί (PETZL ή KONG ή άλλη εταιρεία) που δεν φρενάρουν μόνοι τους αλλά δεν προκαλούν σχεδόν καθόλου φθορές στο σκοινί. Με ειδικούς χειρισμούς στην εκπαίδευση ο κίνδυνος από την πλήρη έλλειψη φρένου στο συγκεκριμένο τύπο καταβατήρα μπορεί να εκλείψει αλλά η ασφαλής χρήση του προϋποθέτει υψηλή εμπειρία (κόμποι στο σκοινί εκεί που υπολογίζουμε πως θα γίνει αλλαγή ώστε να μην υπάρχει ο φόβος για "ελεύθερη πτώση").

• αυτοί που φρενάρουν αυτόματα (μόλις πάρουμε το χέρι μας από στη λαβή π.χ. PETZL). Με λανθασμένη χρήση προκαλεί μεγάλες φθορές στο σκοινί (πεπλάτυνση του σκοινιού ή και κάψιμο). Υπάρχει πάντα η δυνατότητα να αναστείλουμε τη λειτουργία του φρένου μετατρέποντας τους σε "απλούς".

* Αυτοί που φρενάρουν αυτόματα ή χειροκίνητα (όταν χαλαρώσουμε ή σφίξουμε τη λαβή τους(KONG, LUCKY). Με σαφές πλεονέκτημα ασφαλείας το φρενάρισμα σε περίπτωση που αφήσουμε τα χέρια μας (ατύχημα) αλλά και σε περίπτωση πανικού (αντί να αφήσουμε τα χέρια σφίγγουμε ακόμη περισσότερο τη λαβή κάνοντας τη πτώση ανεξέλεγκτη) είναι "δύσκολοι" στο πάτημα της λαβής (απαιτούν μεγάλη δύναμη και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άλλες χρήσεις (π.χ. τέντωμα τυρολέζικης τραβέρσας). Τα μειονεκτήματα αυτά έχουν περιορίσει τη "διείσδυση" τους στους σπηλαιολόγους τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

• οι αμερικανικού τύπου, ιδανικοί για μεγάλα βάραθρα χωρίς αλλαγές, άνευ αυτόματου φρένου, κατάλληλοι και για διπλά σκοινιά (PETZL). Ογκώδεις, δύσχρηστοι και με πολλούς περιορισμούς κάνουν όμως τις "γλυκύτερες" καταβάσεις... H διαφορά του από τους άλλους είναι ότι φέρουν μικρες μπάρες αντι για ράουλα, οι οποίες έχουν περισσότερους βαθμούς ελευθερίας και δυνατότητα εμπλοκής ανα περίσταση περισσότερες ή λιγότερες από αυτές.

Oι καταβατήρες που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα (και γενικότερα στην Ευρώπη) είναι συνήθως της πρώτης και δεύτερης κατηγορίας (απλοί και με φρένο, simple και stop).

Για τη χρήση αυτού καθεαυτού και τη συντήρηση του ως μεταλλικού εξαρτήματος θα αναφερθούμε παρακάτω. Ειδικά όμως θα πρέπει να ελέγχουμε την κατάσταση των τροχαλιών και σε περίπτωση μεγάλης φθοράς τους να τις αλλάξουμε θέση (με περιστροφή) για μία και μοναδική φορά, χωρίς να περιμένουμε να φανεί η βίδα σταθεροποίησης τους! Μετά πρέπει να τις αντικαθιστούμε. Στην διεθνή "αγορά" πέρα από τις original τροχαλίες από αλουμίνιο κυκλοφορούν και ιδιοκατασκευες από ατσάλι (συνήθως Ρωσσικές).

Αναβατήρες ή φρένα

Πρόκειται για ένα σύστημα από ένα σταθερό μεταλλικό πλαίσιο πάνω στο οποίο υπάρχει μια κινούμενη "σφήνα" που παγιδεύει το σκοινί ανάμεσα σε αυτήν και το μεταλλικό πλαίσιο. Τα φρένα μπορούν να περιγραφούν και ως "βαλβίδες μονής κατεύθυνσης" αφού κινούνται στο σκοινί ΜΟΝΟ προς τα εκεί που επιθυμούμε.

Κάθε σπηλαιολόγος χρησιμοποιεί τουλάχιστον ένα φρένο χειρός και ένα φρένο στήθους. Αναλυτικότερα:

[Image:image015.jpg|frame|right|Φρένο στήθους (κρολ)]]

• Φρένο χειρός. Μπορεί να διαθέτει λαβή ή όχι, με τα ίδια περιθώρια ασφαλείας. Τα άνευ λαβής είναι μικρότερα και ελαφρύτερα αλλά πολύ λιγότερο άνετα. Η συντριπτική πλειοψηφία των σπηλαιολόγων έχει στραφεί προς τα φρένα με λαβή όχι μόνο για την άνεση που προσφέρουν αλλά και γιατί διευκολύνουν σε διάφορους χειρισμούς αυτοδιάσωσης. Επιπλέον σε περίπτωση που το σκοινί ακουμπάει στο τοίχω μας π.χ. κοντά σε μια αλλαγή χωρίς λαβή δεν μπορούμε να τραβηχθούμε από αυτό. Μπορεί να ακούσετε να αποκαλείται και ως "ζουμάρ".

• Το φρένο στήθους. Το "σχέδιο" του είναι σχεδόν όμοιο με το φρένο χειρός, χωρίς τη λαβή. Αλλά: ένα έξυπνο "στρίψιμο" του πλαισίου του μας επιτρέπει να το τοποθετούμε σταθερά στον κεντρικό κρίκο μας. Γενικά απαιτείται να είναι υλικό αποκλειστικά προσανατολισμένο για σπηλαιολογική χρήση (π.χ. BASIC της PETZL). Μπορεί να ακούσετε να αποκαλείται και ως "κρολ".

Το φρένο χειρός και το φρένο στήθους πρέπει να είναι πάντα κλειστά όταν δεν χρησιμοποιούνται, διότι μαλακώνουν τα ελατήρια με αποτέλεσμα σε λίγο καιρό να έχουν χαλαρώσει και να μην είναι πλήρως λειτουργικά.

Υπάρχει και ένα φρένο έκτακτης ανάγκης, πολύ ελαφρύ (39 γραμ) και μικρό (TIBLOCK της PETZL) που χρησιμοποιείται σε περίπτωσης απώλειας, καταστροφής κτλ.

• Φρένο ποδιού. Ένα μικρό φρένο που προσαρμόζεται με ιμάντες στο πόδι (συνήθως το δεξί). Παρότι προαιρετικό "κομμάτι" του εξοπλισμού, η συντριπτική πλειοψηφία των σπηλαιολόγων σήμερα το χρησιμοποιεί αφού βελτιώνει την ταχύτητα και την άνεση (άρα και εμμέσως την ασφάλεια) κατά την ανάβαση, καθώς και σε διάφορους χειρισμούς και συνθήκες (αλλαγές, κόμπους, στενά κάθετα περάσματα, αυτοδιάσωση κτλ). Μπορεί να ακούσετε να αποκαλείται και ως "παντίν" από την εμπορική ονομασία του πιο διαδεδομένου μοντέλου.

Λανιέρες ή σκοινιά αυτασφάλισης

Λανιέρες (ή αλογοουρές) αποκαλούμε ένα εννιαίο κομμάτι δυναμικού σκοινιού, ορισμένου μήκους (περίπου 3 μέτρων)στα 2/3 του οποίου κατασκευάζουμε έναν διπλό κόμπο του οκτώ (με θηλιά). Στα άκρα κατασκευάζουμε άλλα δύο οκτάρια. Κανονικά πρέπει να έχουμε δύο άνισα τμήματα. Στις θηλιές αυτές που βρίσκονται στις άκρες του σκοινιού μας τοποθετούμε δύο κρίκους (όπως έχουμε αναφέρει πιο πανω)

Την θηλειά που βρίσκεται στην μέση τοποθετούμε στο κεντρικό μας, δεξιά από το φρένο στήθους. Το μήκος της "κοντής" πρέπει να είναι 42 εκατοστά από το κεντρικό μας έως το τέλος της πύλης του ασύμμετρου καραμπίνερ. Το μήκος της μακριάς εξαρτάται από τις σωματικές διαστάσεις του σπηλαιολόγου. Ο σπηλαιολόγος πρέπει να είναι σε θέση με συνδεδεμένο το φρένο χειρός με την μακριά να το ανοίγει και να το χειρίζεται με άνεση. Αφού ρυθμιστούν τα μήκη των σκοινιών, τα περισσεύματα κόβονται, αφήνοντας φυσικά 5 εκατοστά τα οποία και σταθεροποιούνται με μονωτική ταινία.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η σταθεροποίση των καραμπίνερ στις άκρες των λανιέρων γίνεται με κομμάτια σαμπρέλας ή έτοιμες πλαστικές ασφάλειες. Υπάρχουν και καραμπίνερ σχεδιασμένα για Via Feratta που σταθεροποιούνται αυτόματα πάνω στα σκοινιά με το βασικό μειονέκτημα του μεγάλου όγκου και ότι είναι πάντα ασφαλείας.

Η πλειοψηφία των σπηλαιολόγων έχει στραφεί (θα εξηγήσουμε παρακάτω γιατί) προς έτοιμες λανιέρες. Αυτές είναι κατασκευασμένες από ιμάντα (ενώ εμείς δεν πρέπει ΠΟΤΕ να κατασκευάσουμε λανιέρες από ιμάντα καθότι δεν έχουν καμμιά ελαστικότητα) ο οποίος έχει υποστεί μια ειδική επεξεργασία για να είναι κατάλληλος για σπηλαιολογική χρήση. Συγκεκριμένα σε περίπτωση πτώσης, επειδή είναι ραμμένος ξηλώνεται μετατρέποντας την κινητική μας ενέργεια σε δυναμική (ξήλωμα ραφών). Γι' αυτό μετά από κάθε πτώση πρέπει να επιθεωρούμε προσεκτικά τις ραφές. Δυστυχώς οι έτοιμες λανιέρες είναι σε ένα και μόνο μέγεθος. Οι έτοιμες λανιέρες πλεονεκτούν όμως σε διάφορους χειρισμούς αυτοδιάσωσης (χρησιμοποιούμε όλο το μήκος της λανιέρας χωρίς να εμποδιζόμαστε από τους κόμπους).

Στήν κοντή και μακριά λανιέρα ο σπηλαιολόγος ασφαλίζεται για να ανέβει, να περάσει αλλαγές, τραβέρσες κλπ. Ορισμένοι σπηλαιολόγοι χρησιμοποιούν και μία ακόμη λανιέρα πουν συνδέει μόνιμα το φρένο χειρός με τον κεντρικό τους. Άποψη των συγγραφέων είναι πως ενώ αυτό εξυπηρετεί (εν μέρει) στην εκπαίδευση δε προσφέρει κανένα πλεονέκτημα στους χειρισμούς του σκοινιού, τουναντίον τους δυσκολεύει. Άρα πρέπει να καταργηθεί.

Πενταλιέρα

Λέγεται και ποδωστήριο. Προκειται για ένα κομματι σκοινιού (μικρής διαμέτρου - 6 χιλ.) που ξεκινά από το καραμπίνερ του φρένου χειρός (ευρισκόμενου στο ύψος του στέρνου) και καταλήγει με μια θηλιά στο ένα ή και στα δύο πόδια του σπηλαιολόγου. Το ακριβές σχέδιο είναι προσωπικό θέμα του κάθε σπηλαιολόγου. Υπάρχουν και έτοιμες πενταλιέρες. Το πλεονέκτημα τους είναι ότι ρυθμίζονται πολύ εύκολα. Το μειωνέκτημα τους είναι ότι κατασκευάζονται από ιμάντα και έτσι υπάρχει πιθανότητα να ο τελευταίος να εισχωρήσει στο φρένο στήθους και να το μπλοκάρει φέρνοντας σε πολύ δύσκολη θέση τον σπηλαιολόγο.

Κλειδί 13αρι (και 17αρι) και κοπίδι

Απαραίτητο κομμάτι του εξοπλισμού είναι ένα 13άρι γερμανοπολύγωνο κλειδί και ένα κοπίδι. Δεν έχει σημασία αν αρματώνουμε εμείς ή όχι, πρέπει να είμαστε σε θέση να σφίξουμε τη βίδα μιας πλακέτας ή ένα παξιμάδι. Άλλωστε αυτά χαλαρώνουν και με τη χρήση. Συνήθως μέσα σε μια σπηλιά θα χρειαστείτε ένα 13αρι κλειδί καθότι όλες οι βίδες είναι Μ8. Πλέον έχουν εμφανιστεί και 13αρια κλειδιά με καστάνια τα οποία προσφέρουν εξαιρετική άνεση!!! Υπάρχουν και κλειδιά με μια 13αρα και μια 17αρα άκρη. Εαν τα βρείτε προτιμήστε τα δίοτι ο κρίκος του κεντρικού είναι 17mm ενώ εαν κάνετε και Canyoning θα σας χρειαστεί και εκεί για τις πλακέτες Μ10. Το κοπίδι χρησιμεύει στην ανάγκη (αυτοδιάσωση ή αρμάτωμα) για να κόψουμε ένα σκοινί (φυσικά υπάρχουν κι άλλοι τρόποι αλλά όχι τόσο "άνετοι") για να κόψει κάποιος ένα σκοινί. Σε οτι κοπιδι χρησιμοποιούμε πρέπει να ασφαλίζει ώστε να αποφύγουμε ένα μη θελημένο άνοιγμά του. Ακόμη και αν υπάρχει περίπτωση να ανοίξει χωρίς την θέλησή μας, πρέπει να έχουμε λιμάρει την αιχμή του ώστε να μην καρφωθεί κάπου.

Αναρριχητική σκαλίτσα

Είναι μια ανεμόσκαλα από τριών, τεσσάρων ή και πέντε σκαλιών κατασκευασμένη από αναρριχητικό ιμάντα. Ανάλαφρη και μικρή σε όγκο μας διευκολύνει σε αλλαγές, δύσκολα περάσματα κλπ.

Συνήθως την προτιμούν νέοι σπηλαιολόγοι. Οι "παλιοί" θα την χρησιμοποιήσουν μόνο στην Τεχνητή αναρρίχηση αφού με έξυπνη χρήση του φρένου χερός και της πενταλιέρας μπορούν να ξεπεράσουν όλες τις δυσκολίες.

Κορδονέττο για αυτοσφιγγόμενους κόμπους

Κορδονέττο 5,5 - 7 χιλ. και μήκους 3 περίπου μέτρων που χρησιμεύει στην κατασκευή αυτοσφιγγόμενων κόμπων σε ορισμένους χειρισμούς της αυτοδιάσωσης κτλ Πλέον προτιμούνται κορδονέττα από kevlar ή deenyma. Επίσης κάποιοι σπηλαιολόγοι προτιμούν έτοιμους ραμμένους ιμάντες από kevlar ή deenyma.

Ζώνη μέσης, κρεμαστάρια ώμου

Η ζώνη αυτή είναι ρυθμιζόμενη για να εφαρμόζει σωστά και φέρει αρκετά κρεμαστάρια για να μπορούμε να κρεμάμε υλικά (καραμπίνερ, πλακέτες, τσαντάκι αρματώματος, μπαταρίες κτλ). Θα πρέπει να είναι άνετη (να μην μας εμποδίζει στις κινήσεις).

Το κρεμαστάρι ώμου είναι μια ειδική ζώνη που φοριέται διαγώνια από τον ώμο, ρυθμιζόμενη και φέρει (κι αυτή) άφθονα κρεμαστάρια. Το πλεονέκτημα της σε σχέση με τη ζώνη μέσης είναι ότι μπορούμε να τη βγάλουμε πολύ πιο εύκολα (με μια κίνηση) σε περίπτωση που μας εμποδίζει (π.χ. σε ένα στένωμα). Επίσης μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί από έναν απλό ιμάντα, χωρίς βέβαια τις ανέσεις του έτοιμου (ο έτοιμος είναι φαρδύς στον ώμο και με μαξιλαράκια για να μην μας "κόβει", ενώ έχει και κρεμαστάρια ώστε να ταχτοποιούμε κατά είδος τα υλικά). Μπορούμε να έχουμε και ένα ή δύο κρεμαστάρια, ανάλογα με την ποσότητα των υλικών.

Συντήρηση, έλεγχος, φύλαξη

• Πλένουμε ό,τι συνθετικό χρησιμοποιούμε σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή που τηρούμε ΑΠΑΡΕΓΚΛΙΤΑ!!! Είναι πολύ άσχημο ένα θερμοεσώρουχο (π.χ) σημαντικής αξίας να κάνει, μετά από μία και μόνο χρήση, σε ένα δεκάχρονο παιδί...
• Όλος ο υπόλοιπος εξοπλισμός πλένεται με νερό, ΧΩΡΙΣ ΧΗΜΙΚΑ ΑΠΟΡΥΠΑΝΤΙΚΑ, καθαρίζεται με βούρτσες και βουρτσάκια (ακόμη και παλιές οδοντόβουρτσες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για τις λεπτομέρειες) από λάσπη, χώματα κτλ.
• Το στέγνωμα πρέπει να γίνετε σε σκοτεινό μέρος με θερμοκρασία δωματίου.
• Εάν πρόκειται για μεταλλικά εργαλεία με κινητά μέρη τα λαδώνουμε με spray σιλικόνης φροντίζοντας να σκουπίσουμε τα υπολείμματα για να αποφύγουμε την επαφή του λαδιού με το σκοινί.
• Ο εξοπλισμός ελέγχεται προσεκτικά για φθορές, σκισίματα, χτυπήματα κτλ. Εάν κάτι δεν μας ικανοποιεί το αποσύρουμε οριστικά. Εάν κρίνουμε πως η εμπειρία μας δεν είναι αρκετή, συμβουλευόμαστε κάποιον πιο έμπειρο σπηλαιολόγο.
• Ο εξοπλισμός φυλάσσσετε σε στεγνό, σκοτεινό μέρος με θερμοκρασία δωματίου, μακριά από ηλιακό φως και από χημικά, καύσιμα, μπαταρίες, ασετυλίνες κτλ.